فرآیند از شیر گرفتن (Weaning)، یکی از مراحل تکاملی بنیادین در دوره رشد بچه گربه محسوب می‌شود. این فرآیند به انتقال تدریجی رژیم غذایی از شیر مادر یا شیر خشک جایگزین به غذای جامد اطلاق می‌گردد. مدیریت صحیح این دوره گذار، تأثیر مستقیمی بر سلامت جسمانی، تکامل رفتاری و استقلال تغذیه‌ای حیوان در سنین بزرگسالی خواهد داشت. مقاله حاضر به منظور ارائه یک دستورالعمل جامع و مبتنی بر اصول علمی جهت مدیریت این فرآیند تدوین شده است.
اهمیت فرآیند از شیر گرفتن بچه گربه
این مرحله، فراتر از یک تغییر صرف در رژیم غذایی، یک نقطه عطف تکاملی است که از جنبه‌های متعدد حائز اهمیت می‌باشد:
تأمین نیازهای فیزیولوژیک: پس از حدود چهار هفتگی، نیازهای متابولیک بچه گربه برای رشد سریع اسکلتی و عضلانی، از میزان مواد مغذی موجود در شیر مادر فراتر می‌رود. غذای جامد، منابع غنی‌تری از پروتئین، کالری و سایر ریزمغذی‌های ضروری را برای حمایت از این رشد فزاینده فراهم می‌آورد.
توسعه مهارت‌های حرکتی و تغذیه‌ای: در طول این فرآیند، بچه گربه مهارت‌های ضروری نظیر جویدن، بلعیدن غذای جامد و نوشیدن آب از ظرف را کسب می‌کند. این مهارت‌ها، الگوهای تغذیه‌ای صحیح را در آینده پایه‌گذاری می‌نمایند.
شکل‌گیری استقلال و اجتماعی شدن: کاهش وابستگی به مادر برای تغذیه، گام مهمی در جهت استقلال حیوان است. این استقلال، به توسعه اعتماد به نفس و تسهیل فرآیندهای اجتماعی شدن کمک شایانی می‌کند. در شرایط طبیعی، این فرآیند توسط گربه مادر مدیریت می‌شود؛ در غیاب او، این مسئولیت بر عهده سرپرست خواهد بود.
زمان آغاز فرآیند از شیر گرفتن
زمان‌بندی در این فرآیند از اهمیت بالایی برخوردار است. شروع زودهنگام یا دیرهنگام می‌تواند منجر به عوارض گوارشی، تغذیه‌ای و رفتاری گردد. شاخص‌های آمادگی فیزیولوژیک و رفتاری، معیارهای دقیق‌تری نسبت به سن تقویمی هستند.
بازه زمانی استاندارد: به طور کلی، فرآیند از شیر گرفتن در حدود چهار هفتگی آغاز شده و تا هشت هفتگی به تدریج تکمیل می‌گردد.
تشخیص آمادگی بچه گربه برای از شیر گرفتن موارد زیر است:
تکامل سیستم حرکتی: بچه گربه قادر به ایستادن و حرکت با ثبات کامل است.
رشد دندان‌های شیری: رویش دندان‌های شیری، نشان‌دهنده آمادگی دستگاه دهان و فک برای پردازش غذای جامد است.
بروز کنجکاوی تغذیه‌ای: حیوان به غذای مادر یا سایر غذاهای جامد در محیط علاقه نشان داده و برای بو کردن یا چشیدن آن تلاش می‌کند.
عواقب زمان‌بندی نامناسب:
شروع زودهنگام: می‌تواند به دلیل عدم تکامل سیستم گوارشی، منجر به اختلالاتی نظیر اسهال، سوءجذب و ضعف سیستم ایمنی شود.
شروع دیرهنگام: ممکن است به کمبودهای تغذیه‌ای و تأخیر در توسعه استقلال حیوان منجر گردد.
قبل از رسیدن به زمان از شیر گرفتن مهم است که با نحوه صحیح شیر دادن به او و تأمین نیازهای اولیه تغذیه‌ای آشنا باشید. نحوه شیر دادن به بچه گربه چند روزه نیازمند رعایت اصولی مهم است که می‌تواند سلامت و رشد مناسب آن‌ها را تضمین کند.
مراحل از شیر گرفتن بچه گربه گام به گام
این فرآیند باید به صورت مرحله‌ای و تدریجی اجرا شود تا سیستم گوارشی حیوان فرصت تطبیق داشته باشد.
مرحله اول: معرفی غذای جامد (هفته ۴ الی ۵)
هدف در این مرحله، صرفاً آشناسازی حیوان با طعم و بافت جدید است. شیر همچنان منبع اصلی تغذیه باقی می‌ماند.
آماده‌سازی خوراک اولیه: ترکیبی رقیق (Slurry) از یک قسمت غذای کنسروی بسیار نرم مخصوص بچه گربه مانند کنسرو رویال کنین مادر اند بیبی (بافت پاته یا موس) و دو تا سه قسمت شیر خشک جایگزین آماده شده، تهیه می‌گردد. این ترکیب باید به صورت ولرم سرو شود.
روش ارائه: مقدار بسیار کمی از این ترکیب بر روی انگشت قرار داده شده و نزدیک دهان بچه گربه برده می‌شود تا آن را بلیسد. پس از پذیرش اولیه، مقدار کمی از ترکیب در یک ظرف مسطح (مانند نعلبکی) قرار داده می‌شود. هرگز نباید سر حیوان را به زور وارد ظرف غذا کرد، زیرا این عمل منجر به استرس و آسپیراسیون (ورود غذا به ریه) می‌گردد. این اقدام روزانه یک الی دو مرتبه تکرار می‌شود.
مرحله دوم: انتقال و جایگزینی تدریجی (هفته ۵ الی ۶)
در این مرحله، وابستگی به شیر کاهش یافته و غذای جامد بخش عمده‌تری از رژیم غذایی را تشکیل می‌دهد.
افزایش غلظت: به تدریج، نسبت غذای کنسروی به شیر خشک در ترکیب اولیه افزایش می‌یابد تا غلظت آن بیشتر شود.
معرفی غذای خشک: می‌توان مقادیر کمی از غذای خشک مخصوص بچه گربه (Kitten Formula) را که با آب گرم کاملاً نرم شده است، به رژیم غذایی اضافه نمود.
کاهش وعده‌های شیر: همزمان با افزایش مصرف غذای جامد رویال کنین کیتن ، تعداد دفعات شیردهی (توسط مادر یا با شیشه) کاهش می‌یابد.
تأمین آب: فراهم‌سازی دائمی آب تازه و تمیز در یک ظرف کم‌عمق از این مرحله ضروری است.
مرحله سوم: تکمیل فرآیند و استقلال کامل (هفته ۷ الی ۸)
در این مرحله، انتقال به غذای جامد کامل می‌شود.
توقف کامل شیردهی: شیر مادر یا شیر خشک جایگزین به طور کامل از رژیم غذایی حذف می‌گردد.
ارائه غذای خشک: دیگر نیازی به مرطوب نمودن غذای خشک نیست و حیوان قادر به جویدن دانه‌های خشک می‌باشد.
تنظیم برنامه غذایی: به دلیل حجم کم معده، توصیه می‌شود رژیم غذایی بچه گربه شامل چندین وعده کوچک (حداقل ۴ وعده) در طول روز باشد.
درصورتی که در این هفته ها بچه گربه شما دچار بیماری شد میتوانید از کنسرو ریکاوری رویال برای بهبود سریعتر آن استفاده کنید.
نکات تغذیه‌ای مهم در انتخاب
انتخاب فرمولاسیون صحیح غذایی در این دوره برای جلوگیری از اختلالات رشد حیاتی است.
شیر جایگزین: استفاده از شیر گاو مطلقاً ممنوع است. به دلیل کمبود آنزیم لاکتاز در دستگاه گوارش گربه‌ها، مصرف لاکتوز موجود در شیر گاو منجر به اسهال اسموتیک شدید و کم‌آبی بدن می‌شود. تنها گزینه مورد تأیید، شیر خشک‌های فرموله شده مخصوص بچه گربه (KMR) است که پروفایل تغذیه‌ای آن مشابه شیر گربه مادر می‌باشد.
غذای جامد: غذای انتخابی باید دارای برچسب ( مخصوص بچه گربه) یا ( Kitten) باشد. این غذاها دارای سطح بالاتری از پروتئین، چربی، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که برای حمایت از رشد سریع ضروری است. اولین ماده تشکیل‌دهنده در لیست مواد اولیه باید یک منبع پروتئین حیوانی با کیفیت بالا باشد.
غذای گربه رویال کنین پرشین کیتن ROYAL CANIN PERSIAN KITTEN 2KG
قیمت اصلی: 4,898,000 تومان بود.3,879,000 تومانقیمت فعلی: 3,879,000 تومان.
از شیر گرفتن بچه گربه‌های یتیم (Orphaned Kittens)
سرپرستی بچه گربه‌های یتیم مستلزم ایفای کامل نقش مادر است.
تحریک برای دفع: تا سن ۳-۴ هفتگی، بچه گربه‌ها قادر به دفع ادرار و مدفوع به صورت ارادی نیستند. پس از هر وعده غذایی با شیر خشک رویال کنین گربه ، سرپرست باید با استفاده از یک پنبه یا پارچه مرطوب و گرم، ناحیه پرینه را به آرامی ماساژ دهد تا رفلکس دفع تحریک شود.
تنظیم دمای بدن: به دلیل عدم توانایی در تنظیم دمای بدن، فراهم کردن یک منبع گرمای خارجی ملایم و ایمن (مانند پد گرمایشی) ضروری است.
اهمیت تعامل: تعامل فیزیکی و اجتماعی شدن برای رشد روانی سالم حیوان حیاتی است.
هشدارها و خطاهای متداول
حفظ بهداشت: کلیه ظروف غذا و آب باید پس از هر بار استفاده به دقت شسته و ضدعفونی شوند تا از بروز عفونت‌های باکتریایی جلوگیری گردد.
نظارت بر وضعیت سلامت: وضعیت مدفوع باید به طور روزانه کنترل شود. بروز اسهال شدید یا مداوم، استفراغ، بی‌حالی شدید یا امتناع کامل از غذا، مستلزم مراجعه فوری به دامپزشک است.
اجتناب از اجبار: هرگز نباید حیوان را برای خوردن مجبور کرد. این عمل می‌تواند منجر به بیزاری از غذا و مشکلات رفتاری شود.
نتیجه‌گیری
فرآیند از شیر گرفتن یک دوره گذار فیزیولوژیک و رفتاری مهم است که موفقیت آن به مدیریت صحیح، تدریجی و صبورانه سرپرست بستگی دارد. با رعایت اصول علمی ذکر شده در این راهنما، می‌توان اطمینان حاصل کرد که بچه گربه پایه‌های تغذیه‌ای لازم برای یک زندگی سالم و طولانی را به دست آورده و با موفقیت به مرحله استقلال غذایی قدم می‌گذارد. در صورت بروز هرگونه عارضه یا ابهام، مشاوره با دامپزشک اکیداً توصیه می‌گردد.
