عفونت‌های دهانی در گربه‌ها بسیار شایع‌تر از آن چیزی هستند که فکر می‌کنید و اغلب به صورت خاموش پیشرفت می‌کنند. متأسفانه، یک عفونت کوچک و به ظاهر بی‌اهمیت می‌تواند به سرعت در بدن گربه شما پخش شود و حتی به قلب، کلیه‌ها و کبد او آسیب جدی برساند. به همین دلیل، شناخت علائم و اقدام به موقع، کلید حفظ سلامتی و طول عمر گربه شماست. در این مقاله، به زبانی ساده و قدم به قدم، به شما نشان می‌دهیم که چگونه این مشکل را تشخیص دهید، با آن مقابله کنید و از بروز آن پیشگیری کنید.
علائم عفونت دهان گربه
گربه‌ها در پنهان کردن درد خود استادند. بنابراین، برای تشخیص زودهنگام عفونت دهان گربه، باید بسیار دقیق باشید و به کوچک‌ترین تغییرات در رفتار یا عادات آن‌ها توجه کنید. این علائم می‌توانند نشانه هشداری برای یک مشکل جدی باشند:
۱. تغییرات در عادات غذایی: تغییر در نحوه غذا خوردن به صورت زیر بروز میکند:
- بی‌میلی به غذای خشک: گربه‌ای که دچار دندان درد یا عفونت لثه است، اغلب از خوردن غذاهای سفت و خشک دوری میکند. ممکن است مشاهده کنید که به سمت ظرف غذا می‌رود، اما بعد از بو کشیدن یا تلاش برای گاز زدن، منصرف می‌شود.
- ترجیح دادن غذای نرم: برعکس، ممکن است گربه شما تنها به غذاهای نرم و کنسروی علاقه نشان دهد، زیرا جویدن آن‌ها درد کمتری دارد.
- ریختن غذا از دهان: اگر گربه شما هنگام غذا خوردن یا جویدن، غذا را از دهانش بیرون می‌اندازد، می‌تواند نشانه درد شدید در دهان باشد.
۲. علائم فیزیکی قابل مشاهده: با داشتن عفونت دندان گربه تغییرات زیر را در ظاهر گربه خود خواهید دید:
- بوی بد و ناخوشایند دهان: این یکی از شایع‌ترین و واضح‌ترین علائم است. بوی بد دهان گربه (هالیتوزیس) معمولاً به دلیل تجمع باکتری‌ها و عفونت در دهان ایجاد می‌شود. بوی “ماهی” یا بوی “شیرین” ممکن است به ترتیب نشانه عفونت دندان گربه یا دیابت باشد.
- قرمزی، تورم یا خونریزی لثه: لثه‌های سالم گربه صورتی رنگ هستند. اگر لثه‌های گربه شما قرمز، متورم یا ملتهب به نظر می‌رسند و هنگام لمس یا جویدن غذا خونریزی می‌کنند، نشان‌دهنده التهاب لثه گربه (ژنژیویت) است.
- تجمع جرم دندانی: پلاک زرد یا قهوه‌ای که در اطراف دندان‌ها جمع می‌شود، نشانه جرم دندانی است. اگر این جرم به لثه فشار بیاورد، می‌تواند باعث عفونت شود.
- آبسه یا توده‌های غیرعادی: در موارد شدید، ممکن است در لثه یا اطراف دهان گربه، توده‌های متورم و دردناک (آبسه) یا حتی زخم‌های باز مشاهده کنید.
- پنجه کشیدن به دهان و پوزه: گربه‌ای که دهان درد دارد، ممکن است به طور مکرر با پنجه‌هایش به پوزه یا دهان خود بمالد تا درد را تسکین دهد.
- ظاهر نامرتب و عدم نظافت: از آنجایی که نظافت خود (لیس زدن) برای گربه دردناک می‌شود، ممکن است ظاهر نامرتبی داشته باشد و موهایش کدر به نظر برسند.
۳. تغییرات رفتاری:
- پرخاشگری یا گوشه‌گیری: درد مزمن می‌تواند گربه را تحریک‌پذیر یا پرخاشگر کند، به خصوص زمانی که سعی می‌کنید به سر یا دهانش دست بزنید. همچنین، ممکن است از بازی کردن، نوازش شدن یا معاشرت با شما دوری کند.
- ترشح بیش از حد بزاق: اگر متوجه شدید که گربه شما بیشتر از حالت عادی آب دهانش را می‌ریزد (آب‌ریزش دهان)، می‌تواند به دلیل درد یا ناتوانی در بلع باشد.
- پنهان شدن: گربه‌ای که درد دارد اغلب تمایل به پنهان شدن در مکان‌های خلوت و دور از دسترس دارد.
برای مراقبت از دندان گربه میتوانید از محصولات غذا خشک گربه رویال کنین که برای مراقبت و کاهش مشکلات دندانی گربه طراحی شده در تغذیه گربه خود قرار دهید.
انواع بیماری‌های دهان و دندان گربه
بیماری دهان گربه یک اصطلاح کلی است که شامل بیماری‌های مختلفی می‌شود. شناخت این بیماری‌ها به شما کمک میکند تا با دامپزشک خود بهتر صحبت کنید و فرآیند درمان را درک کنید.
۱. ژنژیویت (التهاب لثه):
ژنژیویت مرحله اولیه و برگشت‌پذیر بیماری لثه است. این بیماری به دلیل تجمع پلاک و جرم دندانی ایجاد می‌شود که باعث التهاب و قرمزی لثه‌ها می‌شود. اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند به پریودنتیت تبدیل شود.
۲. پریودنتیت (بیماری پریودنتال):
این بیماری یک عفونت جدی است که به بافت‌های اطراف دندان، از جمله استخوان، حمله میکند. پریودنتیت مرحله پیشرفته ژنژیویت است و می‌تواند باعث لق شدن، پوسیدگی و در نهایت از دست دادن دندان‌ها شود. این بیماری برگشت‌ناپذیر است و نیاز به درمان تخصصی دارد.
۳. استوماتیت (التهاب کل دهان):
استوماتیت یکی از دردناک‌ترین و پیچیده‌ترین بیماری‌های دهانی در گربه‌ها است. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن گربه به باکتری‌های پلاک دندانی واکنش شدید نشان می‌دهد که منجر به التهاب بسیار شدید و زخم دهان گربه در سراسر دهان، لثه، زبان و سقف دهان می‌شود.
۴. آبسه دندان:
آبسه یک کیسه چرکی است که در ریشه دندان به دلیل عفونت دندان گربه ایجاد می‌شود. این وضعیت بسیار دردناک است و اغلب باعث تورم پوزه و صورت گربه می‌شود.
۵. تومورهای دهان:
توده‌ها یا زخم‌های غیرعادی که به مرور زمان بزرگ‌تر می‌شوند، ممکن است تومور باشند. این تومورها می‌توانند خوش‌خیم یا بدخیم (سرطانی) باشند و نیاز به بیوپسی و درمان فوری دارند.
علل عفونت دهان و دندان گربه
چه چیزی باعث می‌شود گربه شما به عفونت دهان گربه مبتلا شود؟ عوامل متعددی در این امر نقش دارند:
بهداشت ضعیف دهان: شایع‌ترین علت، عدم مراقبت از دندان‌های گربه است. پلاک (یک لایه نازک از باکتری‌ها) به مرور زمان به جرم سخت تبدیل می‌شود که باعث التهاب لثه و بیماری‌های پریودنتال می‌شود.
رژیم غذایی نامناسب: غذاهای مرطوب (کنسروی) به دلیل چسبندگی بیشتر، احتمال تجمع پلاک را افزایش می‌دهند. در حالی که غذای خشک می‌تواند تا حدی به تمیز شدن دندان‌ها کمک کند، اما به هیچ عنوان جایگزین مسواک زدن نیست.
عوامل ژنتیکی: برخی از نژادهای گربه، مانند نژاد گربه سیامی و حبشی، مستعد ابتلا به بیماری‌های دهانی هستند.
بیماری‌های ویروسی: برخی از ویروس‌ها، مانند کلسی ویروس گربه (FCV)، ویروس نقص ایمنی گربه (FIV) و ویروس لوسمی گربه (FeLV)، می‌توانند سیستم ایمنی گربه را تضعیف کرده و آن را در برابر عفونت دهان گربه و زخم‌های شدید آسیب‌پذیر کنند.
دندان‌های کج یا نامرتب: دندان‌هایی که به درستی در جای خود قرار نگرفته‌اند، به راحتی باعث تجمع پلاک و جرم می‌شوند.
شناخت این عوامل کلیدی، اولین قدم برای پیشگیری از این بیماری شایع در گربه‌هاست.
روش تشخیص عفونت
اگر به هر یک از علائم بالا مشکوک هستید، باید فوراً به دامپزشک مراجعه کنید. تشخیص دقیق عفونت دهان گربه اغلب نیاز به معاینه کامل دارد که ممکن است شامل مراحل زیر باشد:
۱. معاینه بالینی:
در ابتدا، دامپزشک به طور عمومی وضعیت گربه شما را بررسی میکند. او به دنبال علائمی مانند بوی بد دهان، قرمزی لثه، تورم و هرگونه ناهنجاری در دهان است. اما به دلیل دردناک بودن دهان گربه، معاینه دقیق بدون بیهوشی کامل امکان‌پذیر نیست.
۲. بیهوشی و رادیوگرافی (اشعه X):
برای ارزیابی کامل سلامت دندان‌ها و استخوان فک، گربه باید بیهوش شود. این کار به دامپزشک اجازه می‌دهد تا دهان را به طور کامل معاینه کرده و رادیوگرافی دندان (اشعه X) تهیه کند. تصاویر رادیوگرافی اطلاعات حیاتی در مورد وضعیت ریشه‌های دندان، سلامت استخوان فک و وجود هرگونه آبسه یا تومور را نشان می‌دهند. حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد بیماری‌های دهانی گربه‌ها زیر خط لثه و در ریشه دندان‌ها قرار دارند و بدون رادیوگرافی قابل تشخیص نیستند.
۳. آزمایش خون:
آزمایش خون معمولاً برای ارزیابی سلامت کلی گربه قبل از بیهوشی و همچنین برای بررسی وجود عفونت در بدن انجام می‌شود.
۴. بیوپسی:
اگر دامپزشک به وجود تومور مشکوک باشد، ممکن است نمونه کوچکی از بافت را برداشته و برای تشخیص دقیق به آزمایشگاه بفرستد.
روش های درمان عفونت دهان گربه
پس از تشخیص، دامپزشک بهترین برنامه درمان عفونت دهان گربه را برای حیوان شما تعیین میکند. این درمان‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
۱. جرمگیری و پولیشینگ:
این روش تحت بیهوشی کامل انجام می‌شود و شامل برداشتن جرم و پلاک از روی دندان‌ها است. این کار به پاکسازی سطح دندان‌ها و زیر خط لثه کمک میکند. پس از جرمگیری، دندان‌ها پولیش می‌شوند تا سطح آن‌ها صاف شده و از تجمع مجدد پلاک جلوگیری شود. این درمان به ویژه برای بیماری ژنژیویت بسیار موثر است.
۲. تجویز آنتی‌بیوتیک و داروهای ضدالتهاب:
برای مبارزه با عفونت‌های باکتریایی، دامپزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند. همچنین، برای کاهش درد و التهاب، داروهای ضدالتهاب به گربه داده می‌شود.
۳. کشیدن دندان (خارج کردن دندان):
اگر دندانی آسیب جدی دیده، عفونت کرده، یا دچار بیماری پریودنتال پیشرفته شده باشد، کشیدن آن بهترین راهکار است. این کار به صورت تخصصی و تحت بیهوشی کامل انجام می‌شود. در بیماری‌هایی مانند استوماتیت، گاهی اوقات کشیدن تمام دندان‌ها تنها راه درمان قطعی و رهایی گربه از درد است. بسیاری از صاحبان گربه‌ها از این موضوع می‌ترسند، اما باید بدانید که گربه‌های بی‌دندان به راحتی می‌توانند با غذای نرم زندگی کنند و از درد مزمن رهایی پیدا می‌کنند.
۴. جراحی برای برداشتن تومور:
اگر تومور تشخیص داده شود، جراحی برای برداشتن آن ضروری است. در موارد سرطانی، ممکن است نیاز به درمان‌های تکمیلی مانند شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی نیز باشد.
مراقبت‌های خانگی و پیشگیری
پس از درمان تخصصی، نقش شما به عنوان صاحب گربه بسیار حیاتی است. مراقبت‌های خانگی منظم می‌تواند به عنوان بخشی از درمان عفونت دهان گربه و جلوگیری از عود مجدد آن، سلامت دهان گربه شما را تضمین کند.
۱. مسواک زدن منظم:
مسواک زدن بهترین راه برای جلوگیری از تجمع پلاک است. از یک مسواک و خمیر دندان مخصوص گربه استفاده کنید. هرگز از خمیر دندان انسان برای گربه استفاده نکنید، زیرا می‌تواند برای او سمی باشد. سعی کنید از سنین پایین، گربه خود را به مسواک زدن عادت دهید. مسواک زدن چند بار در هفته می‌تواند به طرز چشمگیری سلامت دندان‌های او را بهبود بخشد.
۲. استفاده از محصولات بهداشتی دهان:
ژل‌های دهانی: برخی ژل‌ها به کاهش پلاک و بوی بد دهان کمک می‌کنند.
دهان‌شویه‌ها: دهان‌شویه‌های مخصوص گربه که مورد تأیید دامپزشک هستند، می‌توانند به عنوان مکمل مسواک زدن استفاده شوند.
غذای دندانی: غذاهای خشک مخصوصی وجود دارند که به تمیز کردن دندان‌ها هنگام جویدن کمک می‌کنند.
۳. رژیم غذایی مناسب:
تغذیه مناسب می‌تواند به سلامت دهان کمک کند. از غذاهای باکیفیت استفاده کنید و تا حد امکان، غذاهای تشویقی شیرین یا حاوی شکر را محدود کنید.
استفاده از غذاهای تجاری که به‌طور خاص برای سلامت دندان گربه طراحی شده‌اند، می‌تواند نقش موثری در پیشگیری از تجمع پلاک و جرم داشته باشد. در ادامه، برخی از معتبرترین برندها و محصولات در این حوزه معرفی می‌شوند:
1. Hill’s Prescription Diet t/d
این غذا با استفاده از فیبرهای ریز در ساختار کیبل، هنگام جویدن به‌طور مکانیکی دندان‌ها را تمیز میکند. ساختار کیبل به‌گونه‌ای است که هنگام جویدن خرد نمی‌شود و به‌جای آن به دندان‌ها فشار وارد میکند تا جرم و پلاک را از بین ببرد.
2. Royal Canin Dental Care
این محصول با استفاده از ساختار خاص کیبل‌ها، هنگام جویدن به‌طور مکانیکی دندان‌ها را تمیز میکند. همچنین، رویال کنین دنتال گربه با ترکیب مواد شیمیایی مانند سدیم تری‌فسفات، از تشکیل جرم جلوگیری میکند.
3. Vetdiet Adult Dental Health
این غذا با استفاده از فیبر نخود، به‌طور مکانیکی دندان‌ها را تمیز میکند. همچنین، با ترکیب سدیم هگزامتافسفات، از تشکیل جرم جلوگیری میکند و با افزودن نعناع و جعفری، بوی دهان را تازه نگه می‌دارد.
۴. چکاپ‌های منظم دامپزشکی:
حتی اگر گربه شما هیچ علامتی ندارد، هر سال یک بار او را برای معاینه کامل دهان به دامپزشک ببرید. این کار به تشخیص زودهنگام مشکلات کمک میکند.
۵. واکسیناسیون:
مطمئن شوید که گربه شما واکسن‌های ضروری، به خصوص واکسن کلسی ویروس و FeLV را دریافت کرده است تا از بیماری‌های ویروسی که می‌توانند به دهان آسیب برسانند، محافظت شود.
اگر گربه شما علائم درد دارد، هرگز بدون مشورت با دامپزشک از درمان‌های خانگی مانند چای بابونه یا محلول آب و نمک استفاده نکنید. این محلول‌ها ممکن است تا حدی درد را تسکین دهند، اما هرگز جایگزین درمان تخصصی نیستند و تنها با تأخیر در درمان اصلی، وضعیت را بدتر می‌کنند.
نتیجه گیری
به طور کلی، سلامت دهان و دندان گربه شما نقش بسیار مهمی در کیفیت زندگی و طول عمر او دارد. با شناخت علائم عفونت دهان گربه، مراقبت‌های منظم و مراجعه به موقع به دامپزشک، میتوانید از بسیاری از مشکلات جلوگیری کنید و گربه خود را در بهترین وضعیت سلامتی نگه دارید. این مقاله به شما یک دید کلی و جامع در مورد عفونت دهان گربه داد.
سوالات متداول
۱. آیا عفونت دهان گربه به انسان منتقل می‌شود؟
خیر، بیماری‌های دهانی گربه مانند ژنژیویت، پریودنتیت و استوماتیت به انسان منتقل نمی‌شوند. باکتری‌های عامل این عفونت‌ها مختص گربه‌ها هستند.
۲. آیا گربه بی‌دندان می‌تواند غذا بخورد؟
بله، کاملاً. گربه‌ها می‌توانند بدون دندان هم زندگی بسیار خوبی داشته باشند. آن‌ها می‌توانند به راحتی از غذاهای نرم و کنسروی استفاده کنند. در واقع، بسیاری از گربه‌هایی که دندان‌هایشان به دلیل استوماتیت شدید کشیده شده است، پس از رهایی از درد، اشتهایشان چند برابر می‌شود و زندگی شادتری را تجربه می‌کنند.
۳. آیا عفونت دهان گربه کشنده است؟
عفونت دهانی به خودی خود معمولاً مستقیماً کشنده نیست، اما اگر به موقع درمان نشود، باکتری‌ها می‌توانند از طریق جریان خون به سایر اندام‌ها مانند قلب، کلیه‌ها و کبد منتقل شوند و باعث بیماری‌های جدی و حتی مرگ شوند.
۴. آیا مسواک زدن به گربه واقعاً ضروری است؟
بله، مسواک زدن منظم یکی از موثرترین راه‌ها برای پیشگیری از تجمع پلاک و جرم دندانی و جلوگیری از بیماری‌های دهانی است. اگرچه ممکن است کمی سخت باشد، اما ارزش تلاش شما را دارد.
